Łódź to nie tylko duże miasto przemysłowe z dobrze rozwiniętą infrastrukturą i ciągłym postępem, ale także miasto zielone z wieloma pięknymi zakątkami. Parki i ogrody miejskie w Łodzi powstawały jeszcze za czasów słynnych fabrykantów, którym zależało nie tylko na własnym wzbogaceniu się, ale także na dynamicznym rozwoju miasta — czytamy na stronie lodz-name.eu.
Jednym z najpiękniejszych i najstarszych parków w Łodzi jest Park Helenów. Przeczytaj poniższy artykuł, aby dowiedzieć się, co jest wyjątkowego w tym wspaniałym, zielonym zakątku miasta oraz poznać ciekawostki dotyczące historii parku.
Wszystko zaczęło się od… browaru
Historia Parku Helenów sięga drugiej połowy XIX wieku i związana jest z działalnością Karola Anstadta. Karol Anstadt jest dość znaczącą postacią w historii Łodzi przemysłowej, gdyż był założycielem pierwszego w mieście browaru przemysłowego.
Rodzina Anstadtów nie była jednak miejscowa. Karl przeniósł się do Polski z Saksonii w latach trzydziestych, a kilka lat później znalazł się w Łodzi, mieście pełnym legend o prawdziwym klondike dla fabrykantów, gdzie każdy próbował znaleźć sukces i sławę. Tutaj przedsiębiorca założył najpierw drukarnię, potem farbiarnię, a następnie browar.
Z czasem przedsiębiorca zaczął wykupywać okoliczne tereny wokół browaru, gdzie znajdował się również dom rodzinny Anstadtów oraz domy pracowników produkcyjnych. W ten sposób w ciągu dwóch dekad terytorium browaru powiększyło się pięciokrotnie.
Po śmierci przedsiębiorcy zakład przejęli jego synowie, którzy na rozległym, bogatym i zielonym terenie postanowili stworzyć park. Bracia Anstadt zwrócili się z tym pomysłem do magistratu i w 1881 roku otrzymali zgodę na budowę parku wokół browaru. Na park przeznaczono łącznie 12 hektarów ziemi.
Założenie parku bracia potraktowali bardzo poważnie. Postanowiono rozważyć projekt autorstwa L. Späth, znanej wówczas w Łodzi firmy berlińskiej, która pracowała przy kilku innych lokalnych parkach.
Opuszczony teren, porośnięty krzewami i drzewami, szybko zamienił się w piękny, bujny park. Dzięki staraniom firmy L. Späth powstały liczne stawy, fontanny, malownicze alejki, a nawet jeden z pierwszych w Łodzi ogrodów zoologicznych.
Ten park nie jest dla wszystkich
Od momentu powstania do wybuchu I Wojny Światowej, Park Helenów nie był zbyt popularny wśród zwykłych obywateli. Aby się tam dostać, trzeba było zapłacić za wstęp trzydzieści groszy. W tamtych czasach była to spora suma pieniędzy, więc tylko zamożni mieszkańcy Łodzi mogli odwiedzać bujny park.
Zresztą dzięki temu park szybko zyskał sławę jako modne miejsce demonstracyjnych spacerów elity miasta. Ponieważ wstęp był płatny, a miejscowa arystokracja chętnie płaciła, by zobaczyć modne miejsce, park przynosił spore zyski. Dzięki temu właściciele działki mogli zadbać o rozwój parku. Inwestowali oni sporo pieniędzy w organizowanie jak największej ilości atrakcji dla odwiedzających. Z czasem w parku zaczęły odbywać się występy artystyczne, projekcje filmowe, a nawet zawody sportowe.
Później w parku powstała restauracja na świeżym powietrzu, która przyciągała gości, więc szybko stała się za mała dla wszystkich chętnych i wybudowano kolejny obiekt gastronomiczny. Z roku na rok w parku pojawiało się coraz więcej atrakcji — zaczęła działać cukiernia, wieża widokowa, siłownia, a nawet pawilon teatralny. Często odbywały się tu przyjęcia dla arystokracji, które zawsze kończyły się fajerwerkami.
Z biegiem lat rozrastał się również ogród zoologiczny, który działał na terenie parku. W 1892 roku sprowadzono tu foki, antylopy i lemury z wyspy Madagaskar.
Przełomowym wydarzeniem w historii parku i Łodzi w ogóle było uruchomienie pierwszych w mieście seansów kinowych z wykorzystaniem wynalazku Thomasa Edisona. W 1896 roku wyświetlano tu różne filmy krótko- i pełnometrażowe. Seanse odbywały się niemal codziennie.
Popularności temu miejscu dodawała trasa tramwajowa, która prowadziła niemal pod same bramy parku i zwiększała jego dostępność.
Początek długotrwałego upadku parku: wydarzenia w czasie dwóch wojen światowych
Dobrobyt parku Helenów nie trwał jednak długo. Pierwszym ciosem był wybuch I Wojny Światowej, która przyniosła wiele zniszczeń. Okrucieństwa pierwszej okupacji miasta na zawsze pozostały tragiczną częścią historii Łodzi. W tym czasie znaczne szkody poniósł również park, który został zdewastowany, mimo że część atrakcji nadal funkcjonowała.
W okresie międzywojennym władze lokalne starały się odrestaurować park i przywrócić go do przedwojennego stanu. Był to jednak dość skomplikowany i długotrwały proces. Powojenne miasto długo przyzwyczajało się do nowego życia, a splądrowane przedsiębiorstwa i bezrobocie tworzyły dość smutną atmosferę. Mimo to, we wczesnych latach powojennych, w parku odbyło się kilka ważnych imprez sportowych, takich jak Mistrzostwa Polski w tenisie ziemnym w 1922 roku.
Później wybuchła II Wojna Światowa, która przeszkodziła stopniowemu odbudowywaniu parku. Na tym terenie stacjonowało wówczas wojsko, które rządziło miastem i dyktowało warunki. Dlatego park nie miał możliwości rozwoju.
Park w latach powojennych
Dopiero po II Wojnie Światowej park stał się własnością miasta i to wtedy otrzymał swoją współczesną nazwę. Według historyków nazwa ta pochodzi od nazwy okolicy. Istnieje jednak inna wersja, zgodnie z którą park został nazwany na cześć żony jednego z braci Anstadtów, pierwszych właścicieli i założycieli malowniczego parku.
Po tym jak Park Helenów stał się własnością miasta, władze samorządowe postanowiły otworzyć go dla wszystkich. Zlikwidowano opłatę za wstęp do parku, a sam park dla wygody gości podzielono na dwie części — sportową i rekreacyjną. Był to jednak koniec pozytywnych zmian, a kolejne lata to znów okres zaniedbań.
Najpierw zamknęli zoo, zdemontowali scenę koncertową, rozebrali pomost i zniszczyli ogrodzenie. Zieleń była wówczas znacznie uszczuplona. Choć początkowo próbowano przywrócić część dawnego życia parku, organizując koncerty oraz różne imprezy, później już tego nie było.
Przez długi czas nikt nie dbał o park i nie pielęgnował bujnych terenów zielonych. Wydawało się, że ten teren nigdy nie odzyska dawnej świetności.
Park w czasach współczesnych
Do lat 90. XX wieku Park Helenów był całkowicie zaniedbany, szczególnie ucierpiały zbiorniki wodne i tereny zielone. Dopiero wtedy zwrócono uwagę na park i podjęto starania o jego przywrócenie.
W związku z tym przeprowadzono gruntowną modernizację — przede wszystkim były odtworzone stawy i alejki, wybudowany nowy plac zabaw, a główne ścieżki parku zostały oświetlone. Władze odbudowały również bramę przy wejściu do parku, a w miejsce zniszczonej fontanny zainstalowały bujny kwietnik.
Starania te przyniosły efekt — dziś Park Helenów jest jednym z najpiękniejszych parków w mieście, choć nie ma już w nim XIX-wiecznych zabytków. Park zachwyca za to zadbaną i bujną zielenią, z wieloma drzewami będącymi pomnikami przyrody.
